Er zijn acht soorten in Nederland (volgens waarneming.nl). Vier Asteia soorten en vier Leiomyza soorten. De Asteia soorten hebben geel-oker kleuren met donkere patronen. De Leiomyza soorten zijn glanzend zwart.
Wij noemen ze 'zigzagvliegen' vanwege de kenmerkende arista heeft een typisch zigzag patroon met veel zijtakjes.
Typisch zijn ook de lange vleugels die ver uitsteken voorbij het achterlijf. De vleugels zijn helder en irridescent. Asteia soorten hebben alleen een r-n dwarsader. Leiomyza soorten ook nog een dm-cu dwarsader.
Asteia concinna wordt vooral gevonden in brakwater gebieden, maar werd door ons ook gevonden in veenmoeras op de Hoge Veluwe. Asteia amoena is de meest voorkomende soort binnen de familie.
De Leiomya soorten worden waargenomen op verschillende soorten paddenstoelen, vooral bij rottende oesterzwammen. Ze hebben een uitgebreid paringsritueel waarbij ze met de vleugels wapperen en als bruidsgift een vochtdruppeltje uitwisselen ("tropholaxy"). Tropholaxy komt ook bij andere soorten vliegen voor o.a. Prachtvliegen Platystomatidae.
Ze vertonen een typisch vlieggedrag. Ze zweven boven een zitplek, maken een plotselinge vertikale uitwijking als ze opschrikken, gevolgd door een langzame afdaling naar de zitplek (Marshall).
Familie Asteiidae op WAARNEMING.NL.
Detail opname van de antenne en 'zigzag' arista als kenmerk van de familie is belangrijk.
Filmpjes van het parings- en vlieggedrag kunnen zeer verhelderend zijn. Ik weet niet of ze bestaan. Wel heeft Pristurus nog een paar filmpjes van Asteia amoena die honingdauw en stuifmeel snoepen van blad (Klein springzaad) en Leiomyza scatophagina die rondscharrelen op paddenstoelen.
Filmpjes van Pristurus zie hier
Verwante families zijn Drosophilidae Fruitvliegen waar ze op lijken. Ook lijken ze door hun kopvorm (van achteren hol) en de lange vleugels die ver buiten het achterlijf uitsteken wel op Anthomyzidae.
Mike Hackston heeft hier een ingang naar zijn vele determinatiesleutels .
Update over naamgeving Asteiidae en voorkomen van soorten in Nederland
(bron: Beuk, P.L.Th., 2001. Family Asteiidae. On: Beuk, P.L.Th. (Ed.): Checklist of the Diptera of the Netherlands: http://www.diptera-info.nl/news.php?fam=Asteiidae.